De zonde ontleedt

Het grootste jeukwoord dat ik in mijn verleden associeerde met geloof is ‘zonde’. Alsof niks mocht. Alsof plezier niet was toegestaan. Alsof je bij alles wat je doet op je tenen moet lopen. Alsof veroordeling continu op de loer ligt. Voor mij een goede reden om er eens dieper op in te gaan. Om de ware betekenis te doorgronden. Want halve kennis of gebrek aan kennis zet je al snel op het verkeerde been.

De grondbetekenis van het woord ‘zonde’ ligt in het Hebreeuwse ‘Khata’ en het Griekse ‘Hamartia’. In tegenstelling tot wat velen wellicht verwachten, ligt de betekenis ligt niet in ‘slechte dingen doen’. Het betekent wel: Falen of je doel missen. Zonde kun je dus omschrijven als ‘het mislukken om je doel te bereiken’.

De volgende vraag is dan: Welk doel? Wat willen we bereiken in het perspectief van Gods schepping. God heeft de mens geschapen naar Zijn beeld en Zijn gelijkenis. In de scheppingsoorsprong is de mens dan ook een heilig wezen. Die heiligheid van de mens maakt het mogelijk dat God en de mens direct met elkaar in contact zijn. Zoals in de Hof van Eden. Zodra de mens zondigt, verliest hij zijn heiligheid. Zonde is daarmee de splijtzwam tussen de mens en zijn Schepper.

God en de mens, of de Schepper en Zijn schepselen, zijn ten diepste met elkaar verbonden. God gaf ons daarom 10 geboden. De ene helft is bedoeld om God lief te hebben en te eren, de andere helft om de medemens lief te hebben en met respect te behandelen. Dus ‘zonde’ is het mislukken om God te eren en van Hem te houden. 'Zonde' is het mislukken om van de medemens te houden.

Wellicht jeukt het nog steeds een beetje. Besef je echter dat er zonder zonde gewoon vrede en geen oorlog zou zijn. Dat er zonder zonde geen kwaad zou zijn. Dat er er zonder zonde geen criminaliteit, geen afgunst, geen machtsspel, geen leugen zou zijn, om maar een paar voorbeelden te noemen. Zonder zonde is de wereld mooier. Gods wegen zijn inderdaad veel hoger dan 's-mans wegen.

Dat de mens gevoelig is voor de zonde wordt al gelijk duidelijk in de Bijbel. Satan in de gedaante van een slang verleidt Eva om te eten van de boom van de kennis van goed en kwaad. Dit was expliciet verboden door God op straffe van de dood. Nee, geen acute dood, maar sterfelijkheid en gebreken.

God sprak ook tot hun zoon Kaïn dat als je het goede niet doet, dat zonde (Satan) aan de deur ligt. ‘Naar u gaat zijn begeerte uit, maar u moet over hem (de zonde) heersen.’

Kortom: wie heerst over de zonde, heerst ook over het kwaad. Want het kwaad zet aan tot rebellie. Satan rebelleerde tegenover God. Hij zet de mens aan tot rebellie tegen God. Met alle gevolgen van dien.

In het nieuwe Testament beschrijft de apostel Paulus ‘Hamartia’ als een macht of een kracht die heerst over mensen. Een macht die ons aanzet om het goede weliswaar te willen doen, maar zonder de kracht het te kunnen doen.

Ook al denken we wel het goede te doen, we zijn maar moeilijk in staat om zelf te kunnen beoordelen of we slagen of falen. Er is een diepe zelfzuchtige impuls die ons gedrag aanstuurt. Het is geen mooi beeld van onszelf. Toch als we eerlijk zijn klopt het wel.

Daarom is Jezus goed nieuws. Het beste nieuws! Hij is de tot mens geworden God, die niet faalde om van God de Vader en van anderen te houden. Hij zondigde niet. Hij was en is sterker dan het kwaad. Hij nam de verantwoordelijkheid voor de menselijke geschiedenis van ‘Khata’. Hij leefde voor anderen en stierf voor hun zonden. Hij overwon het kwaad en overwon de dood. En zo heeft Hij voor allen die in Hem geloven voor eeuwig de relatie met God de Vader hersteld.

Wellicht nog een aardige slotgedachte: Bij de 10 geboden denken we in eerste instantie aan een imperatief of wel de gebiedende wijs. Er is een veel mooiere gedachte: Als je kiest voor Jezus dan zijn de 10 geboden geen imperatief meer. De Heilige Geest transformeert jouw denken en doen naar een verlangen om het goede te willen doen, in plaats van het goede te moeten doen. Als je dat intrinsieke verlangen voelt, dan krijg je ook stap voor stap de kracht om het goede te doen. Want God geeft jou wat je aan kan. Stap voor stap dichter bij jouw Schepper. Dat is een prachtige ervaring. Zonde is al lang geen jeukwoord meer.